Câu hỏi thường gặp

1. Dàn 5.1 gồm những thiết bị nào?

Trả lời:  Bộ loa 5.1 gồm 6 loa : 1 loa siêu trầm ( còn gọi là sub ) , 1 loa center , 2 loa trước ( front), 2 loa sau ( rear ). Khi kết nối đúng , loa center thường chỉ phát tiếng đối thoại , 2 loa front phát tiếng động phía trước , 2 loa rear phát tiếng động phía sau. Khi xem phim , nhất là thể loại chiến tranh hoặc hành động , bạn sẽ cảm nhận được một âm thanh sống động như thật với tiếng đạn vụt qua đầu , tiếng kèn hay tiếng thắng xe rợn người rít sau lưng và chắc chắn bộ phim sẽ hay hơn rất nhiều so với hệ thống 2 loa thông thường.
 
2. Vị trí loa và chỗ ngồi như thế nào để nghe nhạc hay nhất?

Trả lời:  Vị trí loa phụ thuộc nhiều vào kiến trúc của phòng nghe nhạc. Tùy vào điều kiện căn phòng và nhu cầu của từng người mà vị trí đặt loa sẽ khác nhau. Cách đơn giản và dễ áp dụng nhất là làm sao để vị trí ngồi và 2 loa phía trước tạo thành một tam giác đều. Đồng thời bạn cũng luôn cần lưu ý đến các vấn đề như cách âm, tiêu tán âm, khả năng gây nhiễu tín hiệu từ các thiết bị điện tử.

3. Chọn loa Front (loa chính) như thế nào để có dàn âm thanh hay?

Trả lời:  Trong hệ thống loa xem phim, cặp loa chính tái hiện trường âm rộng, hòa quyện với những hình ảnh thể hiện trên màn hình, tạo nên những trải nghiệm hình ảnh – âm thanh sống động và thú vị. Không chỉ tái hiện âm thanh, cặp loa chính còn thể hiện phần lớn âm nhạc từ nguồn phát, tạo nên những hiệu ứng đặc biệt. Cặp loa chính còn có nhiệm vụ mở rộng sân khấu âm thanh nhằm “phá vỡ” khuôn hình hạn hẹp của màn ảnh, đưa người nghe vào không gian âm thanh với hiệu ứng sống động nhất có thể.

Về lý thuyết, tất cả cặp loa từ loa bookshelf, loa vệ tinh đến loa cột đều có thể hoạt động như một cặp loa front. Đôi loa cột có ảnh hưởng lớn nhất đến toàn bộ hệ thống, cung cấp dải trầm dày dặn, liên tục. Tuy nhiên, chúng cũng choán nhiều chỗ trong phòng nghe. Loa bookshelf không tái tạo nhiều âm bass nên nhất thiết phải sử dụng thêm loa sub-woofer (cũng chiếm không gian nhất định), nhưng mang lại những hiệu ứng âm thanh mong đợi. Trên thị trường còn có hệ thống loa compact nhỏ, gồm nhiều loa vệ tinh treo tường đi kèm loa sub, điển hình là những bộ loa xem phim của Bose. Đó là cấu hình lý tưởng nếu người chơi muốn có âm thanh ấn tượng từ những thiết bị nhỏ gọn. Loa bookshelf hoặc loa compact có thể đặt trên giá hoặc trên mặt bàn, cũng có thể treo lên tường để tiết kiệm diện tích.

Nếu người chơi dành hầu hết thời gian để xem phim với căn phòng có diện tích trung bình (dưới 20m2), tốt nhất hãy để tâm đến hệ thống compact hoặc những hệ thống sử dụng toàn bộ loa front – surround dạng bookshelf cùng kích cỡ. Ngược lại, nếu nhu cầu nghe nhạc, xem phim tương đương, nên cân nhắc sắm cặp loa front dạng cột, có thể nghe nhạc tốt khi để chế độ stereo (hai kênh) truyền thống.

4. Khi sắp đặt loa trong phòng nghe cần quan tâm đến những lưu ý gì?

Trả lời:  Khi sắp đặt loa trong phòng nghe cần chú ý một số lưu ý sau:

Đầu tiên là mối tương quan “hình học” giữa người nghe và loa, nghĩa là phải sắp xếp sao cho người nghe và hai loa xếp thành hình tam giác cân với vị trí ngồi nghe nằm trên đường phân giác. Nguyên tắc này đảm bảo tạo ra âm hình tốt nhất. Tiếp theo, khoảng cách từ loa đến các bức tường phòng ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng và độ lớn của âm trầm. Loa càng đặt gần tường và góc phòng nghe, âm bass càng lớn. Song điều này không đảm bảo cho chất lượng của âm trầm. Trong nhiều trường hợp, việc đặt loa gần tường khiến âm trầm trở nên thiếu kiểm soát, đánh mất độ chi tiết cần thiết.

Vị trí của loa và vị trí ngồi nghe trong phòng cũng ảnh hưởng đến cách thức cộng hưởng của phòng. Lối cộng hưởng đặc trưng sẽ tăng cường ở một số tần số nhất định, tạo nên đỉnh trong toàn bộ dải tần. Kết quả của hiện tượng này có thể khiến âm thanh trở nên thiếu tự nhiên, bị sai âm hoặc lùng bùng. Chỉ khi nào âm cộng hưởng của phòng được giới hạn, âm trầm của hệ thống mới trở nên chính xác, âm trung sẽ trong sáng hơn.

Điểm cần lưu ý khi đặt loa là khoảng cách từ loa đến bức tường phía sau càng xa, âm hình càng được cải thiện, đặc biệt theo chiều sâu. Do đó, nếu không bị giới hạn về chiều sâu của không gian phòng, người chơi nên đặt loa cách tường sau tối thiểu 1,2m. Bên cạnh đó, một trong những điểm mà người nghe ít chú ý là độ cao của loa. Bởi không phải ngẫu nhiên mà ở độ cao khác nhau, loa có thể phát ra tông giọng không giống nhau. Dĩ nhiên, với mỗi cặp loa, nhà sản xuất sẽ khuyến cáo đặt ở độ cao nhất định để cặp loa cho chất âm cân bằng nhất.

Ngoài ra, việc tính toán độ chụm (góc nghiêng của loa hướng về phía người nghe) không chỉ ảnh hưởng đến độ cân bằng trong chất giọng mà còn tác động đến độ rộng của âm hình và độ chụm của âm thanh.

Cụ thể hơn, yếu tố quyết định chất lượng âm thanh xuất phát từ loa là mối tương quan về hình học giữa người nghe và hai loa (chưa kể các yếu tố của phòng nghe). Điều quan trọng nhất là người nghe ngồi chính giữa hai loa, tức là khoảng cách từ người nghe đến mỗi loa bằng nhau (người nghe và hai loa tạo thành hình tam giác cân). Khi đó, vị trí của người nghe được coi là điểm ngọt (sweet spot). Về cơ bản, đó là điểm nghe tối ưu, đón nhận nhiều chất lượng âm thanh phát ra từ hai loa với chất lượng tốt nhất. Khoảng cách từ người nghe đến hai loa nên dài hơn khoảng cách giữa hai loa đôi chút. Nếu không thực hiện được yêu cầu này, người chơi khó có thể khai thác được âm hình tốt nhất của hệ thống.

Việc điều chỉnh khoảng cách giữa hai loa đòi hỏi người nghe phải lựa chọn để hy sinh một trong hai yếu tố: âm hình và độ chụm của âm thanh. Cụ thể hơn, hai loa càng xa nhau (vị trí người nghe không đổi), âm hình càng có xu hướng mở rộng, song độ chụm của âm thanh trở nên mờ nhạt, thậm chí không tồn tại. Ngược lại, nếu đặt hai loa quá gần nhau, độ rộng của âm hình sẽ bị co lại, các chi tiết âm thanh cũng sẽ bị bó hẹp và bóp chặt, gây nên hiện tượng rối, nhiều hình âm.

Để giải quyết vấn đề này, người nghe còn một giải pháp khác là điều chỉnh góc nghiêng của loa. Ở một góc nghe phù hợp, cặp loa có thể tạo nên âm hình rộng với âm thanh chụm, gắn kết. Người chơi có thể thực hiện một số thao tác đơn giản để tìm ra vị trí, góc nghe tối ưu bằng cách giữ nguyên góc mở của loa và thay đổi vị trí ngồi nghe tiến lên hoặc lùi xuống trên một đường thẳng. Trong quá trình dịch chuyển và lắng nghe đó sẽ có một điểm mà ở đó âm thanh được tái tạo gắn kết, chặt chẽ, âm hình vững và ổn định. Thông thường, giọng hát của ca sĩ được mix sao cho nằm chính giữa sân khấu. Dựa vào đó, người chơi có thể sử dụng đĩa vocal để kiểm tra độ tập trung và cân bằng của âm hình. Tiếp tục hoàn thiện quá trình này, người nghe có thể đặt hai loa khá gần nhau, lắng nghe thật kỹ và xác định điểm chính giữa của âm hình. Dịch hai loa ra xa hơn một chút và tiếp tục lắng nghe. Liên tiếp lặp lại quá trình dịch chuyển/lắng nghe cho đến khi cảm nhận được khoảng chính giữa của âm hình trở nên rộng hơn, phân tán hơn, ít tập trung hơn, điều đó cho thấy người nghe đã chạm đến điểm giới hạn, bắt đầu vượt quá khoảng cách tối ưu giữa hai loa. Người nghe cần lưu ý, chỉ lắp chân đế nhọn cho loa sau khi tìm ra được vị trí tối ưu trong phòng nghe.

Một yếu tố rất đáng để người nghe cân nhắc là mối tương quan với phòng nghe. Vẫn có thể áp dụng nguyên lý “tương quan hình học” cho vị trí nghe và loa, song hãy thử nghiệm ở vị trí nghe gần loa (tương ứng khoảng cách giữa hai loa hẹp) và vị trí nghe cách xa loa (tương ứng khoảng cách giữa hai loa rộng) và so sánh. Thực tế, ở vị trí nghe xa hơn, các đặc tính âm học của phòng nghe sẽ tác động đến chất âm nhiều hơn so với vị trì nghe gần. Với vị trí ngồi gần loa, người chơi sẽ nghe được âm thanh trực tiếp từ loa nhiều hơn và tránh được nhiều âm phản xạ. Ở một số hệ thống, người nghe cần ngồi xa loa một khoảng cách nhất định để các loa con có thể tích hợp tối ưu với nhau. Nếu người nghe cảm nhận sự khác biệt quá rõ ràng với âm thanh phát ra từ mỗi loa con, từ các dải tần, thì họ cần gia tăng khoảg cách với hệ thống loa đó.

5. Loa surround (Loa vệ tính) có tác dụng gì trong hệ thống phim nhạc?

Trả lời:  Loa surround được sử dụng với mục đích chính để tạo hiệu ứng âm thanh vòng, đặt người nghe vào giữa không gian của sound-track. Khi xem phim, loại loa này thường thể hiện tiếng mưa rơi, tiếng lá khô xào xạc, tiếng sỏi lạo xạo theo từng bước chân… Khi nghe nhạc đa kênh, nó thường tái hiện tiếng vỗ tay rào rào của khán giả, tiếng vọng echo… Loa surround khi kết hợp cùng các loa khác còn lại của hệ thống tạo nên hiệu ứng ngoạn mục và trọn vẹn cho những trải nghiệm âm theo chiều xác định như: tiếng xì hơi của đầu máy xe lửa, tiếng đạn rít trong không trung…

Cặp loa này là yếu tố không thể thiếu để “đặt” khán giả vào vị trí của nhân vật trong các bộ phim hành động. Hiện nay, những bộ loa xem phim truyền thống 5.1 kênh chỉ sử dụng duy nhất cặp loa surround vẫn là định dạng phổ biến nhất. Trong thời gian đây, thị trường xuất hiện những receiver có khả năng đánh cùng lúc nhiều hơn một cặp surround. Do đó, chúng ta không ngạc nhiên nếu được thưởng thức những phối ghép 6.1, 7.1 kênh.

Một cặp loa surround lý tưởng có khả năng trình diễn tương đương loa front. Tuy nhiên, điều này không mấy thực tế do người chơi luôn bị kích thước phòng nghe chi phối. Hầu hết người chơi sử dụng loa bookshelf hoặc loa compact làm loa surround. Cả khi dùng loa nhỏ, chúng ta vẫn phải thu xếp khoảng trống để bố trí loa phù hợp với khả năng trình diễn của chúng. Nếu không, người chơi phải tìm cách để treo loa lên tường hoặc đặt trên kệ, giá sách…
Loa surround lưỡng cực có thể tận dụng âm thanh phản hồi để tạo nên trường âm rộng hơn. Loại loa này có thể bố trí linh hoạt hơn loa surround thông thường. Một số dòng loa surround cao cấp còn có thể điều chỉnh tính năng hoạt động để phù hợp nhu cầu sử dụng thực tế. Những đôi loa như thế thường sử dụng hai drivers cho dải cao, có thể hoạt động cùng pha hoặc ngược pha.

Việc sắp đặt và hiệu chỉnh cho đúng vị trí của loa surround ảnh hưởng lớn đến khả năng tái tạo âm thanh ba chiều của hệ thống. Thậm chí, việc đặt sai vị trí có thể khiến người nghe không nhận ra sự xuất hiện của loa surround cả khi nó vẫn hoạt động. Cách đơn giản nhất là đặt loa surround hướng thẳng vào tai người nghe. Sử dụng chân loa hoặc giá treo loa góp phần định hướng loa. Để cảm nhận rõ hiệu ứng âm thanh vòng, nhiều người để loa treble hướng thẳng vào tai.